อุ่นรัก ด้วยอกแม่

อุ่นรัก ด้วยอกแม่

มารดาหลังคลอดมักมีอาการปวดคัดเต้านมน้ำนมไหลน้อยท่อน้ำนมอุดตันและเต้านมอักเสบวิธีการง่ายๆที่ช่วยบรรเทาอาการดังกล่าวได้ คือการประคบเต้านมอุ่นถึงอุ่นมาก โดยแนะนําให้ใช้ผ้าแช่น้ำอุ่นจัดประคบ สำหรับภูมิปัญญาชาวบ้านดังเดิมได้ใช้ผ้าฝ้ายทอมือสีดํามาประคบ แต่ละครั้งจะให้ความอุ่นนาน 3 นาที และต้องเปลี่ยนน้ำอุ่นประมาณ 4 ครั้งจึงจะช่วยให้อาการดังกลาวดีขึ้น  แต่ปัญหาที่พบคือ ความไม่สะดวก ยุ่งยากในการปฏิบัติและมารดาหลังคลอดไม่รู้สึกสบายตัว ทําให้มารดาหลังคลอดส่วนใหญ่ไม่นิยมปฏิบัติ

         จากปัญหาดังกล่าว ทําให้ทีมงานโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตําบลบ้านบอนได้คิดค้นนวัตกรรมที่จะช่วยมารดาหลังคลอดให้มีความสุขสบาย ไม่ปวดคัดเต้านม และลดการอักเสบของกล้ามเนื้อเต้านม โดยการนําวัสดุและสมุนไพรที่มีในท้องถิ่นมาช่วยในการประคบเต้านม ซึ่งให้ความอุ่นนาน 15-20 นาที ง่ายต่อการใช้และประหยัดค่าใช้จ่าย โดยได้ตั้งชื่อนวัตกรรมนี้ว่า ยกทรงสมุนไพรแม่ลูกอ่อน

                                                 

ยกทรงสมุนไพรแม่ลูกอ่อน ประกอบด้วยสมุนไพรหลายชนิด ได้แก่
1. ไพล ใช้แก้ปวดเมื่อย ลดอาการการตึง บวม ช้ำ ลดการอักเสบ
2. ขมิ้นชัน ช่วยลดอาการอักเสบ แก้โรคผิวหนัง
3. ตะไคร้บ้าน ใช้แต่งกลิ่น กระตุ้นการไหลเวียนเลือด ขับเหงื่อ ของเสีย
4. ผิวมะกรูด ถ้าไม่มีสามารถใช้ใบแทน มีน้ำมันหอมระเหย แก้ลม วิงเวียน
5. ใบมะขาม แก้อาการคันตามรางกาย ช่วยบํารุงผิวชําระไขมัน ละลายไขมันใต้ผิวหนัง ทําให้หลับสบาย
6. ใบส้มป่อย ช่วยบํารุงผิวแก้โรคผิวหนัง ลดความดัน
7. เกลือ ช่วยดูดความร้อนและช่วยพาตัวยา ซึมผ่านผิวหนังได้สะดวกขึ้น
8. การบูร ใช้แต่งกลิ่น บํารุงหัวใจ
9. พิมเสน ใช้แต่งกลิ่น บํารุงหัวใจ รู้สึกผ่อนคลาย

วิธีการทำ

ผ้าสำหรับห่อห่วงยกทรงประคบทำจากผ้าฝ้ายหรือผ้าดิบ เนื้อผ้าต้องเป็นผ้าเนื้อแน่นเพื่อป้องกันการรั่วไหลของสมุนไพรที่เตรียมไว้ข้างต้น  เมื่อใส่ส่วนผสมของสมุนไพรเสร็จจะนำไปนึ่งบนหม้อนึ่งสำหรับนึ่งห่วงนาน 15 -20 นาที ควรทดสอบความร้อนก่อนนำมาประคบ โดยช่วงแรกที่ห่วงยังร้อนอยู่ควรประคบอย่างเร็วไม่วางบนผิวนาน แต่เมื่อห่วงเริ่มเย็นลงให้ประคบนานขึ้น มัดผูกห่วงไว้กับเต้านมและกดคลึงรอบๆ บริเวณเต้านม จนกว่าความร้อนจะหมดไป เมื่อความร้อนหมดให้เปลี่ยนห่วงใหม่และนำห่วงเดิมไปนึ่ง

การเก็บห่วงลดความคัดตึงเต้านม
ห่วงประคบที่ใช้แล้ว 1 ครั้งสามารถเก็บได้นาน 3-5 วัน หลังจากใช้แล้วควรผึ่งให้แห้งและใส่ถุงหรือภาชนะปิดฝาให้แน่นแล้วแช่ตู้เย็น เก็บให้พ้นแสงแดด หากสังเกตเห็นเชื้อราหรือมีกลิ่นเหม็นเปรี้ยวแสดงถึงตัวยาเสียใช้ไม่ได้ ให้นำทิ้ง

ข้อควรระวังในการประคบ
ไม่ควรใช้ห่วงที่ร้อนจนเกินไป โดยเฉพาะบริเวณที่เคยเป็นแผลมาก่อนเพราะจะทำให้เกิดแผลขึ้นมาอีกและต้องระวังการใช้ห่วงในผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวานเพราะจะเกิดแผลพุพวงได้อีกทั้งไม่ควรใช้ห่วงประคบในกรณีที่มีอาการอักเสบเพราะจะทำให้อักเสบมากขึ้น ซึ่งอาจมีเลือดออกมา หลังจากประคบ ไม่ควรอาบน้ำทันที

ประโยชน์การใช้ห่วงลดความคัดตึงเต้านม
1. มารดามีความสุขสบาย อาการคัดตึงเต้านมลดลง 
2. ปวดลดลง
3. ไม่มีการอักเสบของเต้านม

     
            จากการเก็บสถิติของศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย เพื่อติดตามผลการใช้ห่วงเต้าประคบเต้านมจำนวน 108 ราย พบว่าทุกรายที่ทดลองใช้มีความพึงพอใจ 

อ้างอิง

1. นวัตกรรมสุขภาพเรื่องยกทรงสมุนไพรแม่ลูกอ่อน. 2555 [ระบบออนไลน์] www.ttmed.psu.ac.th สืบค้นเมื่อ 23 กุมภาพันธุ์ 2559

2. ห่วงเต้าลดการตึงคัดหลังคลอด. 2551 [ระบบออนไลน์] http://www.siripatthaimedonlineschool.com สืบค้นเมื่อ 19 กุมภาพันธุ์ 2559

3. ห่วงเต้าสะท้อนภูมิปัญญาชาวเชียงราย. 2552 [ระบบออนไลน์] http://www.manager.co.th สืบค้นเมื่อ 23 กุมภาพันธุ์ 2559

จัดทำโดย : นางสาว สุพิชญา  สีสุนะ