การขยายหลอดเลือดหัวใจตีบด้วยบอลลูนและการดามขดลวด (Percutaneous Transluminal Coronary Angioplasty หรือ PTCA & Stent)

     การขยายหลอดเลือดบริเวณที่ตีบตัน เพื่อให้เลือดไหลไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจได้ดีอีกครั้งหนึ่ง โดยใช้ “บอลลูน” ในการขยายหลอดเลือดหัวใจ ซึ่งเรียกกันโดยทั่วไปว่า “การขยายหลอดเลือดด้วยบอลลูน” (Balloon Angioplasty) 
          การรักษาด้วยวิธีนี้เป็นที่นิยมกันอย่างแพร่หลายมากขึ้นและเทคนิคการทำมีการพัฒนาอย่างเร็วมาก นอกจากบอลลูนที่เป็นอุปกรณ์หลักในการขยายหลอดเลือดแล้ว ยังมีอุปกรณ์อื่นๆ ที่ถูกคิดค้นขึ้นและนำมาใช้ร่วมกับบอลลูนเพื่อทำให้ผลการรักษาดีขึ้น เช่น “ขดลวด” (stent) ซึ่งจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการขยายหลอดเลือดด้วยบอลลูนแล้ว ยังเพิ่มความปลอดภัย และลดปัญหาเรื่องการตีบตันซ้ำในบริเวณที่ทำบอลลูนไปแล้วได้ ปัจจุบันร้อยละ 70-80 ของการทำบอลลูนขยายหลอดเลือด แพทย์มักจะใส่ขดลวดร่วมด้วย ซึ่งจะดีกว่าการสวนหัวใจแบบเดิม ก็คือ การตรวจสวนหลอดเลือดหัวใจหรือการฉีดสี (Coronary Artery Angiography : CAG) เป็นการใช้สายสวนขนาดเล็กใส่เข้าไปตามหลอดเลือดแดงก่อนถึงหัวใจเล็กน้อย จากนั้นแพทย์จะใช้สารทึบรังสีเอ็กซเรย์ (หรือ“สี”) ฉีดเข้าทางสายสวนนั้นไปที่หลอดเลือดหัวใจเพื่อตรวจสอบดูว่า มีการตีบแคบหรือตันของหลอดเลือดหรือไม่ถ้าพบมีการตีบแคบหรือตัน 

ข้อบ่งชี้ในการตรวจสวนหลอดเลือดหัวใจ

           เมื่อมีอาการเจ็บหน้าอก เจ็บนานมากกว่า 5 นาที เหนื่อยง่าย เหงื่อแตก ใจสั่น ปวดร้าวไปกราม แขน วูบเหมือนจะเป็นลม หัวใจเต้นผิดจังหวะ แพทย์จะตรวจเบื้องต้นถึงโอกาสเกิดหลอดเลือดหัวใจตีบตันจากอาการเจ็บหน้าอกใช่หรือไม่ มีความรุนแรงเพียงใดและตรวจเพิ่มเติมด้วยการทำเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ การวิ่งสายพานและอัลตร้าซาวด์หัวใจ เมื่อประมวลผลแล้วมีข้อบ่งชี้ของหลอดเลือดหัวใจตีบตัน จึงวินิจฉัยขั้นสุดท้ายด้วยการตรวจสวนหลอดเลือดหัวใจ เพื่อวางแผนการรักษาขั้นต่อไป เนื่องจากอัตราของผู้ที่ต้องเข้ารับการตรวจสวนหลอดเลือดหัวใจ มีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคหัวใจในอนาคตและโอกาสเสียชีวิตฉับพลันสูง ต้องรับการรักษาที่ตรงจุดเพื่อป้องกันโอกาสการเสียชีวิตจากโรคหัวใจหรือป้องกันโรคหัวใจวายที่อาจเกิดขึ้นได้

การเตรียมตัวก่อนการขยายหลอดเลือดหัวใจตีบด้วยบอลลูน 

1. แพทย์จะเจาะหลอดเลือดแดงที่ขาหนีบด้านขวาของผู้ป่วยเพื่อสอดใส่สายสวน ดังนั้นผู้ป่วยควรอาบน้ำทำความสะอาดบริเวณขาหนับและต้นขาทั้ง 2 ข้าง
2. ควรงดอาหารและน้ำดื่มอย่างน้อย 4-6 ชั่วโมงก่อนการสวนหัวใจ อาจดื่มน้ำได้บ้างเมื่อต้องรับประทานยา เมื่อกระหายน้ำอาจอมน้ำกลั้วคอ แต่ไม่ควรกลืนลงไป
3. ควรหยุดยาต้านการแข็งตัวของเลือด (Warfarin) อย่างน้อย 3 วันก่อนวันสวนหัวใจ

4. เจ้าหน้าที่จะโกนขนบริเวณขาหนีบเพื่อทำความสะอาด และเช็ดด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ

ขั้นตอนการขยายหลอดเลือดหัวใจตีบด้วยบอลลูน

    การขยายหลอดเลือดด้วยบอลลูนเป็นหนึ่งในวิธีการรักษาหลอดเลือดหัวใจตีบ โดยท่อเล็กๆ ที่มีบอลลูนติดอยู่จะถูกใส่ผ่านไปตามหลอดเลือดจากบริเวณขา หรือแขนจนถึงบริเวณหลอดเลือดหัวใจที่มีการตีบตัน จากนั้นบอลลูนจะถูกทำให้โป่งออก แล้วไปเบียดผนังหลอดเลือดทำให้บริเวณที่ตีบตันถ่างขยายออกได้ ในอดีตโอกาสที่จะเกิดการตีบตันซ้ำของหลอดเลือดที่ทำการขยายไปแล้วมีค่อนข้างมาก แต่ในปัจจุบันมีการพัฒนาขดลวดที่สามารถใส่ไว้ในหลอดเลือดที่ตีบตันได้ และขดลวดรุ่นใหม่ๆ จะมีการเคลือบยา ทำให้ผลของการถ่างขยายหลอดเลือดที่ตีบตันดียิ่งขึ้น

การปฏิบัติตัวหลังการขยายหลอดเลือดหัวใจตีบด้วยบอลลูน

1. ผู้ป่วยสามารถดื่มน้ำและรับประทานอาหารได้ควรดื่มน้ำมาก ๆ เพื่อไล่สารทึบรังสีให้ออกจากร่างกาย

2. นอนราบบนเตียงประมาณ 4-6 ชั่วโมง สามารถพลิกตัวได้โดยไม่งอขาหนีบ หรืองอได้ไม่เกิน 30 องศา เพราะอาจทำให้เลือดออกจากแผล

ข้อดี-ข้อเสียของการทำ PTCA & Stent 

ข้อดี   

- มีความเสี่ยงน้อยกว่าการผ่าตัดบายพาสต่อเส้นเลือดหัวใจ แต่ได้ผลเท่ากัน

- ป้องกันการตีบซ้ำของเส้นเลือดได้ดีกว่าการใช้บอลลูนเพียงอย่างเดียว

- ไม่มีแผลผ่าตัด

ข้อเสีย

     ปัญหาในการทำบอลลูนในช่วงแรกๆ ที่สำคัญมีอยู่ 2 อย่าง คือการเกิดการปิดของเส้นเลือดทันที (Abrupt Closure)  หลังจากการทำ PTCA ซึ่งเกิดได้ประมาณ 3-6 % และอาจจำเป็นต้องผ่าตัดบายพาสต่อเส้นเลือดหัวใจเป็นกรณีฉุกเฉินถ้าแก้ไขไม่ได้ ซึ่งพบได้ประมาณ 1% ของผู้ป่วยที่ทำ PTCA และเกิดการตีบใหม่ (Restenosis) ซึ่งเกิดขึ้นประมาณ 30-40 % และมักจะเกิดภายหลังจากการทำ PTCA ไปแล้วในช่วง 3-6 เดือนแรก

แหล่งอ้างอิง

กฤติยา ศรีประเสริฐ. (2559). Coronary arterioplasty or coronary angioplasty (PCI/PTCA). แหล่ง     

          ที่มา:http://www.si.mahidol.ac.th/office_h/medrecord/codeunit/file/คู่มือการสรุปและให้รหัส

          หัตถการ. 22 กุมภาพันธ์ 2559

คลินิกโรคหัวใจ โรงพยาบาลเอกชล. (2559). คลินิกโรคหัวใจ (Cardiology Clinic). แหล่ง

          ที่มา:http://www.aikchol.com/a1/index.php?option=com_content&view=article&id=104:2012-

          04-24-07-14-41&catid=112:2012-04-24-07-04-08&Itemid=470. 22 กุมภาพันธ์ 2559

โรงพยาบาลกรุงเทพพัทยา. (2559). การขยายหลอดเลือดหัวใจตีบด้วยบอลลูนและการดามขดลวด

          (Percutaneous Transluminal Coronary Angioplasty หรือ PTCA & Stent). แหล่ง

          ที่มา:https://www.bangkokpattayahospital.com/th/healthcare-services-th/heart-center-

          th/item/997-percutaneous-transluminal-coronary-angioplasty-th.html. 22 กุมภาพันธ์ 2559

โรงพยาบาลพญาไท. (2559). การใช้ขดลวดเคลือบยา ร่วมกับทำบอลลูน ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ. แหล่ง

          ที่มา:http://www.phyathai.com/medicalcenterdetail_article/1/60/PYT1/th.22 กุมภาพันธ์ 2559

ศูนย์หัวใจโรงพยาบาลรามคำแหง. (2559). ศูนย์หัวใจโรงพยาบาล     รามคำแหง. แหล่งที่มา:http://www.ram-

           hosp.co.th/inform_heart.html. 22 กุมภาพันธ์ 2559

จัดทำโดย

นางสาวกาญจณา สมศรี