เก้าอี้ Sitz bath บรรเทาปวดในผู้ป่วยผ่าตัดริดสีดวงทวาร

  

โรคริดสีดวงทวาร (Hemorrhoid)

                โรคนี้เกิดจากการโตขึ้นของกลุ่มหลอดเลือดและเนื้อเยื่อบริเวณลำไส้ตรง เมื่อหลอดเลือดดำนี้โป่งพองขึ้นมีหัวซึ่งจะเรียกว่า “หัวริดสีดวง” ซึ่งอาจพบเพียงหัวเดียวหรือหลายหัวก็ได้ เวลามีอุจจาระผ่านจะทำให้เกิดอาการระคายเคือง อาจมีเลือดออก คันบริเวณทวารหนัก หรือปวดเวลาขับถ่าย ซึ่งปัจจัยที่ทำให้เกิดริดสีดวงทวาร คือ ท้องผูกเรื้อรัง  ท้องเสีย ถ่ายอุจจาระบ่อยๆ อุปนิสัยใช้เวลาเบ่งถ่ายอุจจาระนานๆ เช่น อ่านหนังสือขณะนั่งถ่ายอุจจาระ และการเบ่งถ่ายอุจจาระแรงๆ ใช้ยาสวนอุจจาระหรือยาระบายโดยไม่ปรึกษาแพทย์  ตั้งครรภ์ ทำให้ถ่ายอุจจาระไม่สะดวก มีอาการท้องผูก กรรมพันธุ์  และภาวะโรคบางอย่าง เช่น โรคตับแข็ง ทำให้เลือดไหลเวียนไม่ดี ทำให้เส้นเลือดดำบริเวณทวารหนักโป่งพอง

โรคริดสีดวงทวารแบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ

              1. ริดสีดวงภายใน จะมีลักษณะที่สังเกตง่ายๆ คือ ในระยะที่ 1 ไม่มีก้อนยื่นออกมานอกทวารหนัก  ระยะที่ 2 มีก้อนยื่นออกมาขณะเบ่งอุจจาระ และหดกลับเข้าได้เอง ระยะที่ 3 มีก้อนยื่นออกมาขณะเบ่งอุจจาระ แต่ไม่หดกลับเข้าไปต้องใช้มือช่วยดันเข้าไป  และในระยะที่ 4 มีก้อนยื่นออกมาและไม่สามารถใช้มือดันเข้าไปได้

              2. ริดสีดวงภายนอก สังเกตง่ายๆ คือ จะเป็นก้อนที่อยู่ข้างนอกส่วนที่คลุมก้อน จะเป็นผิวหนัง มักมีอาการคัน และเจ็บมากกว่าริดสีดวงภายใน

อาการของโรคริดสีดวง

1. ถ่ายอุจจาระเป็นเลือดสด ลักษณะจะเป็นดังนี้คือ จะถ่ายอุจจาระออกมาก่อน (ระหว่างถ่ายอาจจะเจ็บหรือไม่เจ็บก็ได้) จากนั้นจะมีเลือดสดๆ หยดออกมาตามหลังจากอุจจาระ เลือดจะเป็นเลือดสดจริงๆ มักไม่มีมูกเลือดปน

2. มีก้อนออกมาระหว่างถ่ายอุจจาระขณะที่เบ่งอุจจาระจะมีก้อนยื่นออกมา หรือมีก้อนออกมาตลอดเวลา

ขึ้นอยู่กับระยะที่เป็น

3. เจ็บบริเวณทวารหนักปกติริดสีดวงจะไม่เจ็บ จะเจ็บในกรณีที่มีภาวะแทรกซ้อน เช่น เส้นเลือดอุดตัน หรือมีเนื้อเยื่อตาย

การรักษาโรคริดสีดวงทวาร

                การรักษาทั่วไป คือ การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมโดยรับประทานอาหารที่มีเส้นใยมาก เช่น  ผักและผลไม้ที่มีเส้นใย และดื่มน้ำให้เพียงพอ และอาจให้ยาระบายร่วมด้วยถ้ามีอาการท้องผูก

                การรักษาทางการแพทย์

              1.การฉีดยา เพื่อทำให้หัวริดสีดวงยุบลง 

              2.การใช้ยางรัด  (rubber band ligation) เพื่อรัดให้หัวริดสีดวงหลุดออก  และพังผืดที่เกิดจากแผลจะรั้งริดสีดวงที่เหลือให้หดกลับเข้าไปในทวารหนัก 

3. การผ่าตัดริดสีดวงทวาร (Hemorrhoidectomy) เพื่อตัดหรือเย็บหรือผูกหัวริดสีดวงที่มีอาการ  อาจเสริมด้วยการตกแต่งขอบทวาร เช่นตัดติ่งหนัง หรือขยายปากทวาร หรือ ตกแต่งแผลที่มีร่วมด้วย ซึ่งทำในริดสีดวงระยะที่ 3 และระยะที่ 4 และริดสีดวงอักเสบ ซึ่งภายหลังการผ่าตัดมักมีอาการปวดซึ่งจะบรรเทาปวดโดยรับประทานยาแก้ปวดตามความเหมาะสม อาหารที่มีกากใยอาหาร และยาระบายหล่อลื่น โดยวิธีที่บรรเทาปวดได้ผลมากที่สุด และยังทำให้แผลผ่าตัดหายเร็วขึ้น คือ การใช้น้ำอุ่นแช่ก้น 

ก่อนใช้นวัตกรรม

การใช้น้ำอุ่นแช่ก้นที่ใช้กันทั่วไปในโรงพยาบาลต่างๆ คือการวางกะละมังบนฝาชักโครกและให้ผู้ป่วยนั่งแช่ซึ่งพบว่าการแช่ก้นแบบนี้มีความเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุลื่นล้ม และผู้ป่วยปวดเมื่อยจากการนั่งท่าที่ไม่ถนัด รวมถึงน้ำล้นกะละมังในกรณีผู้ป่วยสะโพกใหญ่

นวัตกรรม

จากปัญหาดังกล่าวคุณสิริพรรณ  ทาคำอนุสรณ์ และคุณวราพร หิรัญสุรงค์ ฝ่ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ คณะแพทยศาสตร์  มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้คิดค้นนวัตกรรม ชื่อ เก้าอี้พรรณพร โดยนำเหล็กมาดัดทําเก้าอี้ และนำเบาะพลาสติกรูปโดนัท กะละมังอลูมิเนียมมาวางบนเหล็กดัดที่ทำโครงเป็นเก้าอี้ และเมื่อนำมาใช้ในหอผู้ป่วยพิเศษ เฉลิมพระบารมี 10 ที่โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่  ทดแทนการแช่ก้นแบบเดิมที่ใช้กะละมังวางบนฝาชักโครก  พบว่าช่วยให้ผู้ป่วยสุขสบายมากขึ้น ไม่เกิดอุบัติการณ์ลื่นล้มจากการแช่ก้น  ไม่เกิดอาการปวดเมื่อยในขณะการแช่ก้น เกิดความพึงพอใจของผู้ป่วยที่ใช้นวัตกรรม แผลจากการผ่าตัดหายเร็วขึ้น

วิธีปฏิบัติเมื่อใช้นวัตกรรม

เอกสารอ้างอิง

คลินิกศัลยกรรมลำไส้ใหญ่และทวารหนักโรงพยาบาลกรุงเทพ.2553.ริดสีดวงทวารหนัก (3).จาก :
       http://www.komchadluek.net/detail/20100816/70285/70285.html สืบค้นเมื่อ 22 กุมภาพันธ์ 2559

นิดดา โชคบุณยสิทธิ์. นวัตกรรม:เก้าอี้พรพรรณ. วารสารการพยาบาลสวนดอก ปีที่ 21 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม-ธันวาคม 2558) : 45-47.

วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี.2558.โรคริดสีดวงทวาร.จาก : https://th.wikipedia.org/wiki สืบค้นเมื่อวันที่ 22 กุมภาพันธ์   2559

วัลลภ พรเรืองวงศ์.2555. 8 วิธีป้องกันริดสีดวงทวาร-10 วิธีบรรเทาอาการ.จาก :
       http://health2u.exteen.com/20120219/8-10-en.สืบค้นเมื่อวันที่ 22 กุมภาพันธ์ 59

ห้องตรวจศัลยกรรมงานการพยาบาลผู้ป่วยนอกกลุ่มการกิจบริการวิชาการ. งานพัฒนาและส่งเสริมวิชาการสุขภาพ. แนะนำการปฏิบัติ
       ตัวโรคริดสีดวงทวาร.  (แผ่นพับ).  กรุงเทพ : งานพัฒนาและส่งเสริมวิชาการสุขภาพ กลุ่มงานสนับสนุนวิชาการ โรงพยาบาล    
       ราชวิถี

จัดทำโดย นางสาวจิรนันท์  สขะ