การตรวจยีนแพ้ยา
ที่มาและความสำคัญ
ปัจจุบันประเทศไทยมีความหลากหลายทางเชื้อชาติมากขึ้น
จึงพบว่าประชากรไทยที่สารพันธุกรรมที่มีโอกาสเสี่ยงต่อการแพ้ยามากขึ้น เช่นยาแอนตี้ไบโอติก(เป็นยายับยั้งฆ่าหรือต้านจุลชีพซึ่งโดยทั่วไปมักเป็นเชื้อแบคทีเรียและยังอาจครอบคลุมถึงเชื้อไวรัสบางชนิดและเชื้อราบางชนิดได้ด้วย) ยากันชัก (Carbamazepine, Phenobarbital, Phenytoin)
ยาต้านเอชไอวี (Nevirapine, Efavirenz, Abacavir, Starvudine)
กลุ่มยาต้านโรคเก๊าต์ (allopurinol) เกิดอาการผื่นเนื่องจากการแพ้ยาและองค์กรอนามัยโลก (WHO) ได้รายงานว่าประเทศไทยเป็นประเทศที่มีการรายงานการแพ้ยากันชัก (Carbamazepine) สูงเป็นอันดับหนึ่งของโลก
อาการแพ้ยาแบ่งเป็น 2 ขนิดคือ
ยาต้านเอชไอวี (Nevirapine, Efavirenz, Abacavir, Starvudine)
กลุ่มยาต้านโรคเก๊าต์ (allopurinol) เกิดอาการผื่นเนื่องจากการแพ้ยาและองค์กรอนามัยโลก (WHO) ได้รายงานว่าประเทศไทยเป็นประเทศที่มีการรายงานการแพ้ยากันชัก (Carbamazepine) สูงเป็นอันดับหนึ่งของโลก
อาการแพ้ยาแบ่งเป็น 2 ขนิดคือ
1. ชนิดไม่รุนแรง
ส่วนใหญ่เป็นอาการแสดงออกทางผิวหนัง เช่น ผื่นลมพิษ, อาการบวมตามอวัยวะต่างๆ
2. ชนิดรุนแรงเช่น กลุ่ม Stevens-Johnson syndrome : SJS หรือ toxic epidermal necrolysis : TEN ผู้ป่วยจะมีอาการปวดเมื่อตามร่างกาย 2-3 วัน มีผื่นขึ้นมีไข้พบได้ทั่วตัวโดยเฉพาะบริเวณลำตัว ฝ่าเท้า ฝ่ามือและหลังมือ รวมทั้งเยื่อบุต่างๆ ภายในร่างกายเช่น ริมฝีปากเยื่อบุช่องปาก อวัยวะเพศและตา ถ้าเกิดอาการรุนแรงจะพบอาการในระบบทางเดินหายใจ ระบบทางเดินปัสสาวะ และระบบหัวใจ
 |
| กลุ่มอาการสตีเวนส์ จอห์นสัน (Stevens-Johnson syndrome : SJS) หรือ ท็อกซิกอิพิเดอร์มอลเนโครไลซิส (toxic epidermal necrolysis : TEN) http://www.smj.ejnal.com/e-journal/showdetail/?show_detail=T&art_id=1775 |
 |
| รศ. ดร. วิจิตรา ทัศนียกุล |
 |
| รศ .นพ. สมศักดิ์ เทียมเก่า |
ทีมนักวิจัยนำโดย รศ.ดร.วิจิตรา ทัศนียกุล ภาควิชาเภสัชวิทยา รศ.นพ.สมศักดิ์
เทียมเก่า ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่นได้ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างลักษณะพันธุกรรมของยีนในกลุ่ม
HLA
กับการแพ้ยาทางผิวหนังชนิดรุนแรงที่เกิดจากยารักษาโรคลมชักและยาลดกรดยูริกในผู้ป่วยชาวไทย
โดยได้รับการสนับสนุนจากกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีโดย
สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.)
ยีน HLA พบได้บนผิวของเนื้อเยื่อต่างๆ ของร่างกาย หน้าที่สำคัญของยีน HLA คือ
1.มีบทบาทสำคัญต่อการปลูกถ่ายอวัยวะถือเป็นสารแปลกปลอมที่มีคุณสมบัติที่สามารถกระตุ้นการปฏิเสธอวัยวะนั้นๆได้
2.การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม ใช้ตรวจความเป็นคนในครอบครัวเดียวกันได้
3.บทบาทสำคัญต่อกลไกภูมิคุ้มกันของร่างกายทำหน้าที่จับสิ่งแปลกปลอมหรือเชื้อโรคต่างๆส่งต่อไปให้เซลล์เม็ดเลือดขาวทำลายเชื้อโรค
1.มีบทบาทสำคัญต่อการปลูกถ่ายอวัยวะถือเป็นสารแปลกปลอมที่มีคุณสมบัติที่สามารถกระตุ้นการปฏิเสธอวัยวะนั้นๆได้
2.การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม ใช้ตรวจความเป็นคนในครอบครัวเดียวกันได้
3.บทบาทสำคัญต่อกลไกภูมิคุ้มกันของร่างกายทำหน้าที่จับสิ่งแปลกปลอมหรือเชื้อโรคต่างๆส่งต่อไปให้เซลล์เม็ดเลือดขาวทำลายเชื้อโรค
ผลงานวิจัยได้ตรวจพบยีน
HLA-B*1502 ในกลุ่มคนที่มีเชื้อชาติเอเชียมากกว่าเชื้อชาติอื่นๆและผู้ที่มียีนนี้จะมีความเสี่ยงที่จะเกิดผื่นแพ้ยาชนิด SJS, TEN จากยา carbamazepine มากกว่าผู้ที่ไม่มียีนถึง 55 เท่า
ดังนั้นการตรวจยีนแพ้ยาจะตรวจยีน HLA-B*1502 สำหรับยากันชัก (carbamazepine) ส่วนยีน HLA-B*5801 ใช้สำหรับกลุ่มยาต้านโรคเก๊าต์ (allopurinol)
ดังนั้นการตรวจยีนแพ้ยาจะตรวจยีน HLA-B*1502 สำหรับยากันชัก (carbamazepine) ส่วนยีน HLA-B*5801 ใช้สำหรับกลุ่มยาต้านโรคเก๊าต์ (allopurinol)
 | ||||
| แสดงกลไกการเกิดปฏิกิริยาการแพ้ยาชนิดที่เกิดขึ้นช้า (HLA) http://www.smj.ejnal.com/e-journal/showdetail/?show_detail=T&art_id=1775 วีธีการตรวจ
จะใช้เซลล์จากกระพุงแก้มแล้วนำมาสกัดดีเอ็นเอจากเซลล์ แล้วนำไปเพิ่มจำนวนดีเอ็นเอด้วยวิธีพPCR (PCR
เป็นเทคนิคสำหรับเพิ่มปริมาณดีเอ็นเอโดยอาศัยหลักการ DNA
Replication ซึ่งเป็นการสังเคราะห์สายดีเอ็นเอ สายใหม่จากดีเอ็นเอต้นแบบในหลอดทดลองภายในระยะเวลาอันสั้น) ให้มีปริมาณที่มากพอที่จะอ่านรหัสดีเอ็นเอและค้นหาตำแหน่งของดีเอ็นดีที่ผิดปกติแล้วก่อโรคได้ด้วยด้วยวิธีไพรเมอร์เอ๊กซ์เทนชัน
(Primer extension การต่อลำดับนิวคลีโอไทด์) หากตรวจยีนแบบเฉพาะเจาะจงจะใช้เวลาเพียง 2-3 วัน (รศ.ดร.คล้ายอัปสร พงศ์รพีพร เจ้าของ " ฮาร์ท เจเนติกส์ " ผู้คิดค้นนวัตกรรมทางการแพทย์ตรวจระดับยีนมนุษย์ด้วยการถอดรหัสยีน - DNA)
ตรวจหายีน HLA เพราะมีผลต่อกลไกการตอบสนองของภูมิคุ้มกันในร่างกายเมื่อมีการจับกันก็จะเกิดการกระตุ้น
ทำให้เกิดภาวะภูมิคุ้มกันไวเกิน และเป็นปัจจัยหนึ่งที่เกิดลักษณะอาการแพ้ยา
|
เยี่ยมมากครับ เป็นประโยชน์มากๆเลย
ตอบลบ