รู้ทันก่อนจะสาย ตรวจมะเร็งเต้านมง่ายๆ ด้วยตนเอง

BREAST CANCER : มะเร็งเต้านม

มะเร็งเต้านมส่วนใหญ่จะไม่มีอาการเจ็บหรือปวด (มีเพียงร้อยละ10 ของผู้ป่วยมะเร็งเต้านมที่มาพบแพทย์ด้วยอาการปวดเต้านม) แต่จะคลำพบก้อนที่เต้านม สังเกตถ้าก้อนที่เป็นมะเร็งเต้านมมักจะแข็งและขรุขระ หรืออาจเป็นก้อนเรียบๆ   อาการอื่น ๆ อาจพบผิวหนังที่เต้านมบุ๋มลงไปคล้ายลักยิ้ม หรือมีรูปร่างของเต้านมผิดไปจากเดิม หรืออาจมีแผลที่หัวนมและรอบหัวนม หรือมีน้ำเหลืองหรือน้ำเลือดไหลออกจากหัวนม บางรายคลำพบก้อนบริเวณรักแร้ และนานๆ ครั้งจะพบมะเร็งเต้านมที่มีอาการบวมแดงคล้ายการอักเสบที่เต้านม

การตรวจประเมินมะเร็งเต้านม

การตรวจประเมินเบื้องต้นเป็นวิธีหนึ่งที่จะช่วยให้สามารถตรวจพบมะเร็งเต้านมในระยะต้นๆ ซึ่งจะส่งผลให้การรักษามีโอกาสประสบความสำเร็จสูง โดยการตรวจประเมินมะเร็งเต้านมเบื้องต้นสามารถทำได้ดังนี้

• การคลำเต้านมด้วยตนเอง
• การตรวจด้วยวิธีแมมโมแกรม(mammogram) แนะนำให้ผู้หญิงที่อายุมากกว่า 40 ปีขึ้นไปเข้ารับการตรวจแมมโมแกรมทุก 1-2 ปี
• การตรวจด้วยอัลตราซาวด์และ MRI จะใช้ในกรณีที่ผลของแมมโมแกรมตรวจพบความผิดปกติและต้องการตรวจหาเพื่อให้แน่ชัดยิ่งขึ้น

วิธีที่ง่ายและสะดวกที่สุดในการตรวจประเมินมะเร็งเต้านม คือ การคลำเต้านมด้วยตนเอง ร้อยละ 90 ของเนื้องอกในเต้านมของสตรีถูกพบครั้งแรกด้วยตนเอง การตรวจเต้านม ด้วยตนเอง จึงเป็นเรื่องจำเป็นและควรทำ ตั้งแต่เริ่มเข้าสู่วัยสาว  เวลาที่เหมาะแก่การตรวจคือ หลังหมดประจำเดือน 7-10 วัน เพราะเป็นระยะที่เต้านมไม่บวมและนิ่ม ทำให้ตรวจง่ายหากพบสิ่งผิดปกติ หรือ สงสัยให้รีบปรึกษาแพทย์ทันที

วิธีการคลำตรวจมะเร็งเต้านม

ทุกท่าจะต้องบิดลำตัวไปทั้งทางซ้ายและขวาสังเกตรูปร่าง ลักษณะ ความผิดปกติของผิวหนังรอยบุ๋ม รอยนูนของเต้านมหรือสิ่งผิดปกติอื่นๆของเต้านมทั้ง 2 ข้าง

วิธีการตรวจ 3 ท่า   

1. ท่ายืนหน้ากระจก

• ถอดเสื้อและยกทรงออก ยืนส่องกระจกดูเต้านมแต่ละข้าง สังเกตการเปลี่ยนแปลงลักษณะของรูปร่าง ขนาดหรือสีของหัวนม สังเกตดูระดับของหัวนมแต่ละข้างว่าเท่ากันหรือไม่ มีปื้นหรือผื่นบนหัวนมหรือไม่ มีผิวหนังบุ๋มลงหรือไม่

•  ยกแขนทั้งสองข้างเหนือศีรษะ หันด้านข้างส่องกระจกดูทีละข้าง สังเกตเต้านมทั้งหมดที่เห็น ว่ามีอะไรผิดปกติ เหมือนในข้อ 1 หรือไม่ 

• หันหน้าตรงเข้ากระจกอีกครั้ง เอามือจับสะโพกทั้งสองข้างและกดสะโพกไว้แรงๆจนรู้สึกว่ากล้ามเนื้อที่หน้าอกแข็งเกร็งขึ้นมา สังเกตความผิดปกติอีกครั้ง

• โน้มตัวโค้งไปข้างหน้า ให้หน้าอกสองข้างห้อยดิ่งลง สังเกตดูว่ามีรอยบุ๋ม หรือโป่งพองของผิวหนังที่เต้านมหรือไม่ สังเกตดูรูปร่างของเต้านมและสังเกตว่ามีรอยบุ๋มที่หัวนมทั้งสองข้างหรือไม่

2. ท่านอน

• นอนบนเตียงหรือพื้นสบายๆ และเอามือขวาไว้ใต้ศีรษะ ท่านี้จะทำให้เนื้อเต้านมถูกดึงออกจากกลางหน้าอก ทำให้คลำสำรวจได้ดีขึ้น พร้อมกับมองสำรวจเต้านมด้านขวาอีกครั้ง

     

• ใช้มือซ้ายคลำเต้านมด้านขวาอย่างแรงและลึกพอสมควร โดยใช้รูปแบบการคลำแบบใดก็ได้ใน 3 แบบต่อไปนี้

- คลำแบบก้นหอย

         เริ่มคลำเป็นวงกลมกว้างๆ ด้านนอกขอบเต้านมก่อน แล้ววนให้วงกลมนี้แคบเข้าโดยใช้นิ้วมือคลำและกดลงที่เต้านมเป็นวงกลมเล็กๆ ในขณะที่คลำตามวงรอบใหญ่จนกระทั่งถึงหัวนม 

- คลำแบบดาวกระจาย

        ให้จินตนาการ เต้านมเป็นช่วงๆ ตามเข็มนาฬิกา และเริ่มต้นคลำจาก 12 นาฬิกาไปที่ 1, 2, 3 นาฬิกาเรื่อยๆ จนครบพื้นที่เต้านม

- คลำแบบขึ้นและลง

จินตนาการว่า เต้านมเป็นลูกคลื่นในทะเล คลำเต้านมขึ้นและลงตามยอดคลื่น อย่าลืมใช้นิ้วมือคลำเป็นวงกลมเล็กๆ ไปพร้อมๆ กันด้วย 

·        คลำใต้รักแร้ มีต่อมน้ำเหลืองโต จะคลำได้ก้อนที่ใต้รักแร้

·      เอามือซ้ายไว้ใต้ศีรษะ และใช้มือขวาคลำเต้านมซ้ายเช่นเดิม อย่าลืมคลำใต้     รักแร้ด้วย

·         ยืนขึ้นและใช้มือคลำตามวิธีดังข้อ 2 อีกครั้ง ถ้าเต้านมมีขนาดใหญ่ให้ใช้มืออีกข้างช่วย ประคองเนื้อเต้านมไว้ด้านล่าง 

·          ใช้นิ้วมือบีบหัวนม เพื่อดูว่ามีเลือดหรือน้ำออกจากหัวนมทั้งสองข้างหรือไม่

3. ขณะอาบน้ำ

ยกแขนข้างซ้ายขึ้นแล้วใช้ปลายนิ้วมือด้านขวาวางราบลงบนเต้านมข้างซ้าย บริเวณส่วนนอกและเหนือสุดของเต้านม จากนั้นเริ่มคลำโดยคลึงเบาๆ เป็นวงกลมเล็กๆ ช้าๆ รอบเต้านม แล้วค่อยๆ เขยิบเข้ามาเป็นวงแคบสู่บริเวณหัวนม และควรคลำระหว่างบริเวณเต้านมกับรักแร้ด้วยสังเกตว่ามีก้อนเนื้อหรือเนื้อที่แข็งเป็นไตผิดปกติหรือไม่ จากนั้นค่อยๆ บีบหัวนมเบาๆ เพื่อดูว่ามีของเหลว เช่น น้ำเหลืองหรือน้ำเลือดออกมาหรือไม่ แล้วทำการตรวจซ้ำด้วยวิธีแบบเดียวกันบนเต้านมข้างขวา

วิธีการตรวจเต้านมด้วยตนเอง

ข้อสังเกต

ก้อนที่บริเวณเต้านมไม่ใช่มะเร็งทั้งหมด  บางก้อนอาจเป็นซีสท์ (Cyst) หรือถุงน้ำ บางชนิดเป็นแค่เนื้องอกธรรมดา และที่สำคัญที่สุดคือ ก้อนเนื้อบางก้อนแม้จะเจ็บหรือไม่เจ็บก็อาจเป็นมะเร็งได้       

ไม่มีความจำเป็นที่จะต้องมีความพยายามที่จะหาความผิดปกติอะไรเป็นพิเศษ เพียงแค่คอยสังเกตและจดจำว่า ลักษณะเต้านมของเป็นอย่างไร เพื่อที่จะได้ทราบทันทีว่ามีอะไรผิดปกติเกิดขึ้นกับเต้านมในวันข้างหน้า   

ควรตรวจเต้านมด้วยตนเองอย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง และหากพบก้อนเนื้อหรือสิ่งผิดปกติ ควรรีบไปพบแพทย์ เพื่อทำการวินิจฉัยด้วยเครื่องมือที่ละเอียดและชัดเจนกว่า เพื่อทำการรักษาได้อย่างทันท่วงที

อ้างอิง

แคท. (2014). วิธีการตรวจมะเร็งเต้านม. สืบค้น 26 มีนาคม, 2559, จาก girlysociety เว็ป      

        ไซต์: http://www.girlysociety.com/index.php?lay=show&ac=article&Id=572488

แป้ม, (2546). วิธีการตรวจมะเร็งเต้านม. สืบเมื่อ 26 มีนาคม, 2559, จาก Formumandme เว็ป

        ไซต์: http://www.formumandme.com/article.php?a=295

รศ.นพ.อดุลย์  รัตนวิจิตราศิลป์. (2553). เมื่อไหร่สงสัยว่าเป็นมะเร็ง. สืบค้น 26 มีนาคม,  

        2559, จาก  siriraj e public library เว็ปไซต์: http://www.si.mahidol.ac.th/sidoctor/e- 

        pl/articledetail.asp?id=771

Newmyshop. (n.d.). การตรวจเต้านมด้วยตนเอง. สืบค้น 26 มีนาคม, 

      2559,จากnewmyshopเว็ปไซต์:http://www.newmyshop.com/newmyshop

       /index.php?pagecontent&contentid=1204

G&A. (n.d.). วิธีการตรวจเต้านมด้วยตนเอง. สืบค้น 26 มีนาคม, 2559, จาก ฟ้าใสวัยทอง เว็ป

       ไซต์: http://www.waithong.com/consumer/bse/bse_method.html                                            

                                    

        

นางสาวอนงค์พร   ศรีเที่ยง

5701210668 Sec A